Hoe werkt CBAM?

Importeurs van CBAM-goederen – zoals staal, cement, meststoffen, aluminium, elektriciteit en waterstof – zijn sinds 1 oktober 2023 verplicht om per kwartaal te rapporteren hoeveel goederen zij hebben ingevoerd en welke CO₂-uitstoot daarbij hoort. Vanaf 1 januari 2026 moeten importeurs daarnaast CO₂-certificaten kopen en inleveren ter compensatie van de uitgestoten CO₂.

Bij de invoeraangifte zijn importeurs nu al verplicht een fictieve bescheidcode op te geven, waarmee zij verklaren op de hoogte te zijn van de CBAM-verplichtingen. Zonder deze code wordt de aangifte niet geaccepteerd.

Belangrijke update voor mkb-importeurs

Op 26 februari 2025 heeft de Europese Commissie een belangrijk voorstel gepubliceerd dat vooral voor het mkb goed nieuws is. Het voorstel houdt in dat bedrijven die minder dan 50 ton CBAM-goederen per jaar importeren, worden vrijgesteld van de rapportageplicht én de verplichting om CO₂-certificaten aan te schaffen.

Wel moeten bedrijven bij hun douaneaangifte aangeven dat zij een “occasional CBAM-importer” zijn en zelf bijhouden of zij onder deze drempel blijven.

Uitstel verplichting tot aankoop CO₂-certificaten

Daarnaast wordt voorgesteld om de verplichting om CO₂-certificaten aan te schaffen met een jaar uit te stellen – van 2026 naar 2027. Dit geeft bedrijven extra tijd om zich goed voor te bereiden op de administratieve en financiële gevolgen.

Uitbreiding van CBAM op komst

Naast de huidige verplichtingen werkt de Europese Commissie aan een uitbreiding van het CBAM-mechanisme. Zo wordt onderzocht of het toepassingsgebied uitgebreid kan worden naar bepaalde downstreamproducten van staal en aluminium. Denk hierbij aan bewerkte metaalproducten of halffabricaten.

Daarnaast worden extra anti-ontwijkingsmaatregelen voorbereid, om te voorkomen dat CBAM-regels via omwegen worden omzeild. Een wetsvoorstel hierover wordt eind 2025 verwacht.

CBAM bij uitvoer – focus op koolstoflekkage buiten de EU

De Commissie bekijkt bovendien hoe zij het risico op koolstoflekkage bij uitvoer kan beperken. Later dit jaar volgt een mededeling over hoe CBAM-goederen die worden uitgevoerd naar derde landen mogelijk onder aanvullende verplichtingen gaan vallen. Dit moet voorkomen dat goederen buiten de EU worden afgezet om de CO₂-regels te ontwijken.

Hoe nu verder?

De voorstellen maken deel uit van een breder pakket van de Europese Commissie, gericht op vereenvoudiging en lastenverlichting voor het midden- en kleinbedrijf. In totaal moet dit pakket €6 miljard aan administratieve lasten besparen. De plannen liggen nu bij het Europees Parlement en de Raad. Zodra deze akkoord gaan en de wijzigingen zijn gepubliceerd in het EU-Publicatieblad, treden de nieuwe regels officieel in werking.

Wat betekent dit voor u?

Bent u importeur van CBAM-goederen? Dan is het verstandig nu al na te gaan:

• Hoeveel ton u jaarlijks importeert
• Of u mogelijk gebruik kunt maken van de vrijstelling
• Hoe u de CO₂-uitstoot en administratieve verplichtingen goed kunt organiseren
• Of u te maken krijgt met de verwachte uitbreidingen richting downstreamproducten of bij uitvoer

Wij volgen de ontwikkelingen op de voet en informeren u zodra er meer duidelijkheid is over de definitieve regels.

Terug naar 2018: het begin van het handelsconflict

In 2018 voerde president Trump extra heffingen in op staal en aluminium uit de EU. Als tegenreactie stelde de Europese Unie importheffingen in op een aantal Amerikaanse producten, waaronder bourbon, motoren en boten. Onder president Biden werden deze maatregelen tijdelijk opgeschort. Met de recente ontwikkelingen worden deze eerdere maatregelen opnieuw van kracht.De nieuwe inzet is breder: de EU voert heffingen in die variëren van 10% tot 50%, met een totale waarde van ongeveer 26 miljard euro aan Amerikaanse goederen.

De aangekondigde maatregelen bestaan uit twee pakketten:

• Herinvoering van bestaande heffingen: gebaseerd op de verordeningen (EU) 2018/886 en (EU) 2020/502. De betrokken producten en bijbehorende GN-codes staan vermeld in de bijlagen van deze verordeningen.
• Nieuwe aanvullende heffingen: de Europese Commissie onderzoekt aanvullende producten die in aanmerking komen voor extra heffingen. Een indicatieve lijst met GN-codes is al gepubliceerd, maar deze is nog niet juridisch bindend.

De Commissie benadrukt dat de maatregelen flexibel blijven en indien nodig kunnen worden aangepast, bijvoorbeeld als er een akkoord wordt bereikt tussen de EU en de VS.

.

Uitstel tot medio april – ruimte voor onderhandelingen

Oorspronkelijk zouden de nieuwe heffingen begin april van kracht worden. De Europese Unie heeft echter besloten de invoering met twee weken uit te stellen tot medio april. Volgens Eurocommissaris Sefcovic biedt dit extra ruimte voor overleg met de Verenigde Staten. Daarnaast krijgen de lidstaten nog de gelegenheid te bekijken op welke Amerikaanse producten de extra belasting uiteindelijk wordt toegepast.

Amerikaanse handelsstrategie: heffingen als onderhandelingsmiddel

De inzet van heffingen door de VS past binnen de bredere ‘America First’-strategie. Importheffingen dienen daarbij drie doelen:

• Bescherming van de eigen industrie;
• Extra inkomsten voor de staatskas;
• Onderhandelingsmacht richting andere landen.

De heffingen op staal en aluminium waren primair gericht op China en de EU. Een belangrijk motief voor de VS is het terugdringen van het handelstekort, dat in 2024 is opgelopen tot ruim 1,2 biljoen dollar. Voor de Amerikaanse regering geldt dit als bewijs dat andere landen te veel profiteren van toegang tot de Amerikaanse markt.

Wat betekent dit voor Europese bedrijven?

Voor bedrijven die exporteren naar de VS is het belangrijk nu in actie te komen. Afwachten vergroot het risico op onverwachte kosten en vertragingen. Wij adviseren bedrijven om:

• Een impactanalyse te maken van mogelijke tariefscenario’s;
• Leveringsketens te evalueren en alternatieven te verkennen;
• Afstemming te organiseren tussen inkoop, verkoop en compliance;
• Tijdig in te schatten welke producten mogelijk onder de definitieve lijst vallen.

De nieuwe heffingen kunnen specifieke productgroepen raken. Zonder een goede voorbereiding lopen bedrijven het risico op forse douanekosten en verstoringen in de supply chain.

En nu?

Met deze maatregelen zet de Europese Commissie stevig in op een evenwichtige tegenreactie richting de VS. Tegelijkertijd blijft Brussel inzetten op overleg en onderhandeling. Of het zover komt, is nog onzeker – maar de boodschap is duidelijk: de EU laat handelsmaatregelen niet onbeantwoord.

Voor bedrijven is het nú het moment om risico’s in kaart te brengen en hun handelsstromen hierop aan te passen.